الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت بکم الاسلام دینا.

الحمد لله الذی جعلنا من المتمسکین بولایت علی (ع)

از امام صادق (ع) روایت شده است که ثواب روزه گرفتن در این روزه برابر است با روزه گرفتن به اندازه عمر دنیا. !!! 

خجسته عید ولایت، عید امامت، روز اکمال دین در روز غدیرخم را به تمام مسلمانان گیتی تبریک و تهنیت می گویم، مسلمانان! عیدتان مبارک باد.

نتیجه

 شواهد تاریخی، نشان می دهد، هر گاه قوم مهاجمی که با فرهنگ قوی و غالب به قوم دیگر تسلط پیدا کرده است، همانطور که از نظر نظامی و اقتصادی، اثر خود را گذاشته است از نگاه فکری و فرهنگی و لسانی و زبانی نیز اثر خودرا روی ملت وقومی که مورد هجوم قرار گرفته، گذاشته است، که نمونه های زیادی وجود دارد، موارد چندی از آن در ذیل آورده می شود:

     کشور الجزایر مورد هجوم فرانسوی ها قرار می گیرد مدت زمان زیادی به عنوان مستعمره کشور فرانسه اداره می شود، تأثیر زبان و فرهنگ فرانسه چون زبان و فرهنگ غالب مهاجم است، به طور آشکارا در آن کشور مشهود است.

تسلط روسها، در کشور های مشترک المنافع فعلی نشان می دهد که به مدت طولانی زبان و فرهنگ روس که فرهنگ و زبان غالب بود تمام زبان ها و فرهنگ های کشور های تحت سلطه‌ی روسیه را تحت تأثیر قرار داده و زبان روسی، زبان رسمی تمام اتحاد جماهر شوروی سابق گردید، و پس از فرو پاشی، تا هنوز هم تأثیراتش باقی است.

و همچنین تهاجم انگلستان به شبه قاره‌ای هند تغییر زبان رسمی آن کشور را به دنبال داشته که بعد از تسلط انگلیسی ها، زبان انگلیسی در کشور هندوستان و پاکستان زبان دوم آن کشور ها به حساب می آید.

در زمان سلطان محمود نیز، هنگام که سرزمین ها فتح می گردید، سلطان محمود با لشکریانش با عنوان لشکر فاتح و قتی وارد آن کشور و یا سرزمین می شد با فرهنگ و زبان فارسی داخل می گردید و گسترش دین اسلام که داعیه محمود بود توسط این زبان غنی و رسا در بین مردم تازه مسلمان شده انتشار می یافت، طبیعتا مردم سرزمین های فتح شده با دین اسلام و احکام روح بخش آن، ازاین طریق (زبان فارسی) آشنا شدند، و آهسته آهسته زبان و فرهنگ غنی فارسی جای خود را در بین مردم سرزمین های مفتوحه، باز نموده و در کوتاه ترین زمان، زبان علمی، اداری، و عامه مردم آن دیار می گردد.

و خلاصه اینکه، عهد محمود غزنوی، در ساحه قلمرو حکومتش، دوره تحکیم مبانیی وحدت از نظر زبان، مذهب و سیاست است، او ناشر زبان دری و دین اسلام در تمام مناطق تحت تسلطش بود و در زمان او زبان دری، جای تمام زبان های محلی و خارجی را گرفت.

در نتیجه، به موازات گسترش قلمرو حکومتی محمود، زبان فارسی دری، توسط او گسترش و توسعه یافته و ماندگار گردیده است؛ چون، سلطان محمود غزنوی، با جمع کردن دانشمندان و علمای بزرگ و شاعران برجسته و توانمند و صاحبان حرف و مشاغل فنی و تخصصی و مورد حمایت و توجه قرار دادن آنها، توانست دین مبین اسلام را همراه با زبان و فرهنگ فارسی در اقسا نقاط قلمرو حکومتی خود گسترش دهد.

در واقع نقش سلطان محمود غزنوی، در گسترش و توسعه زبان فارسی یک امر انکار ناپذیراست.

یکی از میراث های بسیار گرانبهای مشترک ایران و پاکستان که هم اکنون زینت بخش کتابهای پاکستان شده، نسخه های خطی فارسی موجود در این کشور است بر اساس پژوهشی که در مورد کتابخانه های پاکستان در چهار استان پاکستان انجام یافته تعداد 258 کتابخانه مورد بررسی قرار گرفته که کتابهای موجود در آن کتابخانه ها 60/100 ( شست در صد به زبان فارسی، 25در صد عربی و بقیه به زبانهای اردو، پنجابی، سندی، پشتو، بلوچی، سنسکریت، ترکی و انگلیسی نگارش یافته است.

نسخه خطی موجود در آن کتابخانه صد و پنجاه هزار نسخه بر آورد گردیده که زبان فارسی در میان زبانهای آن نسخه های خطی، مقام اول را احراز کرده است، زبان عربی مرتبه دوم را دارد و به تناسب هریک از استانهای چهار گانه زبانهای اردو، پشتو، پنجابی و بلوچی مقام سوم را حائز می گردد. [1] 

د) : میراث مشترک زبان اردو:

« زبان اردو که از اختلاط واژه های فارسی بیشتر از حدود 60 در صد و زبان هندی قدیم  و در این اواخر زبان انگلیسی بوجود آمده و زبان مسلمانان شبه قاره را تشکیل داده یکی دیگر از مظاهر تأثیر زبان فارسی ... در شبه قاره محسوب می گردد.»

به عنوان نمونه این قطعه از سخن را ملاحظه کنید:

سلام علیکم،

آپ گامزاج گرامی کیساهی- یعنی: مزاج و حال گرامی شما چطور است؟

17/ربیع الاول میلاد رسول اکرم و امام صادق علیهم السلام هی.

« پیوستگی واژگانی زبان اردو و فارسی به اندازه‌ای است که با حذف واژه های فارسی و نیز واژه های عربی دخیل در فارسی که از راه زبان فارسی وارد زبان اردو گردیده است، امکان حیات برای زبان اردو نخواهد بود. زیرا گاهی در بعضی ابیات یا عبارات اردو بجز روابط و بخشی از افعال همه فارسی است. [2]»

نوشته( روبرت لانگ) در کتاب سرزمین و مردم پاکستان هم همین مطلب را تأیید می کند: «زبان عمومی، که هندوستانی یا اردو نامیده می شود - اردو در اصل به معنی زبان«لشکرگاه»است- به طور طبیعی به عنوان وسایل ارتباط میان سربازان و عامة مردم پدید آمد.

ه): سرود ملی پاکستان:

یکی از جالب توجه ترین اثر ماندگار (زبان فارسی) در پاکستان، سرود رسمی پاکستان است و شگیفتا از تأثیر زبان فارسی در شبه قاره، که سراینده این سرود، یعنی: حفیظ جالند هری(1982-1900م) با اینکه خود شاعر زبان اردوست، سرود ملی آن کشور را به زبان فارسی سروده است .                              

سرود سرزمین پاکستان:

پاک سرزمین شاد باد

کشور حسین شاد باد

**

تو نشان عظم عالی شان

ارض پاکستـــــــان

مرکز یقین شاد باد

**

پاک سرزمین کا نظام

قوت اخوت عوام

**

قوم، ملک، ســلطنت

پاینــده تابنــده باد

شاد باد منزل مرام.

**

پرچم ســـتاره و هلال

رهــبر ترقی وکمال

**

ترجمان ماضی شان، حال

جـــان اســـتقبال

سایه‌ی خدای ذوالجلال. [3]

و): کتابها:

به برکت رواج زبان فارسی در شبه قاره بود که بسیاری از کتابهای تاریخی معتبر که همه از جمله‌ای میراث مکتوب مشترک محسوب می گردد، در این خطه نگارش یافت که کوتاهی گفتار را در زیر به فهرست اندکی از آن بسیارها بسنده می کنیم:

1- اقبالنامه جهانگیری سه جلد- تألیف: معتمد خان میرزا محمد.

2- اکبر نامه - تألیف: ابوالفضل بن شیخ مبارک.

3- امیر نامه- تألیف: بساوان لال شادان.

4- آئین اکبری- تألیف: ابوالفضل.

5- آئین حیرت- تألیف: محمد مشیر.

6- پادشاه نامه- تألیف: عبدالحمید لاهوری.

7- تاریخ آل چنگیز- تألیف: منهاج الدین.

8- تاریخ سند- تألیف: محمد معصوم.

9- تاریخ عادلشاهی- تألیف: نورالدین قاضی سیدعلی.

10- تاریخ قادری- تألیف منشی قادرخان بیدری.[4]

11- و ...، که نویسند کتاب شست و هشت تا کتاب را ذکر کرده به علاوه کتابهای که اعم از داستانها و نظم ها که به فارسی بر گردانده شده اند و هم چنین تذکره ها که در هند به فارسی تالیف شده اند ، مؤلف کتاب یادگار هندوستان از 271عنوان کتاب و تذکره و ... نام برده است. [5]

[1]  آدرس همان ص 86- 87

[2]  آدرس همان ص 88

[3]  تنها علامت کا در این سرود اردو است.

[4]  یادگار هندوستان، دکتر رضا مصطفوی، ص 89- 105

[5]  آدرس همان، ص 89-105